NESHAT'IN FOTOĞRAF VE VİDEOLARI İSTANBUL'DA

Dirimart, 10 Mayıs - 15 Haziran tarihleri arasında Heinz Peter Schwerfel küratörlüğünde Shirin Neshat’ın The Book of Kings serisine ait “Mourners” başlıklı çalışmaları ve Turbulent (1998), Rapture (1999) ve OverRuled (2012) isimli video yerleştirmelerini, Nişantaşı’ndaki galeri mekanında ve İstanbul Bilgi Üniversitesi santralistanbul sergi alanında izleyicilerle buluşturacak.

Firdevsi’nin (940-1020) Pers tarihini anlatan epiği Şehname’den yola çıkan The Book of Kings serisine ait “Mourners” dizisi Mısır’da Mübarek rejimine yönelik isyanın ardından hedeflenen özgürlük ve demokrasi vaatlerine ulaşamamış olan Kahire’nin yoksul semtlerinden bireylerin portrelerinden yola çıkıyor. Daha önce “Villians,” “Patriots,” ve “Masses” başlıklı eserleri sergilenen serinin “Mourners” bölümü ilk olarak Dirimart’ta sergilenecek.

Sanatçı, Farsça el yazısı ile müdahalede bulunduğu siyah beyaz portrelerinde; izleyiciyi baskıcı yönetimler ve gizli bir şiddetle fazlasıyla politize edilmiş bir coğrafyaya ait insan bedenlerinin maruz kaldığı hegemonya mücadelesiyle yüzleştiriyor. Sergi küratörü Heinz Peter Schwerfel’in belirttiği gibi; “bu sanat, İran’daki yeşil devrim için bütün siyasi angajmanların ve Arap baharı için büyülenmenin ötesinde, günümüzün birbirine düşman ve global bir kavgaya tutuşmuş iki sistemi tarafından biçimlendiriliyor.”

Neshat, Turbulent (1998) ve Rapture (1999) video yerleştirmelerinde karşılıklı iki ekran kullanmaktadır. Turbulent’ta bir ekranda izleyiciye dönük şarkı söyleyen bir adam; diğer ekranda ise sırtını izleyiciye vermiş, boş bir amfi tiyatroya bakan bir kadın vardır. Geleneksel bir Pers şarkısını seslendiren adam ve doğaçlama sesler çıkaran kadın, toplumsal cinsiyet rolleri ve kültürel güç adına müzikal bir metafor yaratırlar.

Rapture’da bu ekranlar kadın ve erkeği birbirinden görsel olarak ayırıp kutuplaştırır ve toplumsal cinsiyetleri homososyal kitleler halinde temsil ederken aralarındaki eşitsizliklere vurgu yapar. Bu şiirsel videoda Neshat, ataerkil ve köktenci bir toplumda dünyanın toplumsal cinsiyetler üzerinden ikiye bölünüşünü ifade ediyor.

Neshat’ın son video çalışması OverRuled (2012), New Yorker Festival Performance için sahneye konan uzun bir gösterimin kaydıdır. OverRuled’da hikaye, sıradan bir duruşmanın sürdüğü, figürlerin dizilimi ile İsa’nın son akşam yemeğini anımsatan mahkeme salonunda başlar. Mahkeme hakimi rahibe benzer, hakimin yanındaki mahkeme heyeti çerçevenin sağında ve solunda duran bir kadın ve bir erkeğin kaderlerini müzakere eder. Burada müzik erkekten gelir ve kendisini otoritenin seviyesine çıkarır, o sırada kadın Rumi’nin dizeleriyle aşkını ilan etmektedir. Metin, sufi derviş Hallâc-ı Mansûr’un tarihi yargılanmasından esinlenmiştir, Mansûr 10. yüzyılda sözüm ona Allah’a küfür etmek suçundan yargılanmış ve herkesin gözü önünde idam edilmiştir.

NTVMSNBC