Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Atalay Sökmen, Anadolu'nun birçok yerinde yetişen ve halk arasında içecek adı olarak bilinen salebin aslında bazı yabani orkide çiçeklerinin soğanlarına verilen isim olduğunu ifade etti.
Orkidenin çiçeklenme zamanında sökülerek toplanan yumrularının kurutulup, dövülerek toz haline getirilmesiyle salep elde edildiğini vurgulayan Prof. Dr. Sökmen, şöyle devam etti:
''Salep pahalı bir üründür. Kalitesine göre kilosu 150 ile 600 lira arasındadır. Kış aylarında sevilerek tüketilen salep, sıcak içecek dışında başta dondurma sanayi olmak üzere birçok gıda maddesinde kullanılmaktadır. Ancak salep bitkisi adı altında toplanan çeşitli türlerin tarla şartlarında üretimi ya çok zordur ya da pahalıya mal olmaktadır. Bu nedenle üretimin tamamı doğadan sökülen salep yumruları ile gerçekleştirilmektedir. Sökülen bitkilerin doğal şartlarda en az 7-8 yılda büyümeleri ve tohumlarının çimlenip gelişerek yeni bitkiler meydana getirmesi için çok özel şartlar istemesi, yumruların sürekli ve kontrolsüz olarak toplanması gibi nedenlerden ötürü bazı türlerin sayılarında kritik düzeyde azalma hatta tükenmekte olduğu bildirilmektedir.''
Prof. Dr. Sökmen, dünya tıbbi bitki ticareti sıralamasında 3. sırada olan, Türkiye'de doğadan sökülen veya yetiştikleri ortamları tahrip edilen salebin, aşırı söküm nedeniyle yok olmaya başladığını dile getirerek, ''Çünkü 1 kilo kuru salep elde edebilmek için ortalama 2 bin 600 civarında orkideye gereksinim duyulmaktadır. Salep üretimi için ülkemizde yılda 30 milyon civarında 40 farklı orkide türünün yumrusunun toplandığı tahmin edilmektedir'' dedi.
Trabzon Teknokent bünyesinde kurulan bir şirketin salep konusunda çalışmalar yaptığını, kendisinin de bu şirkette danışmanlık görevinde bulunduğunu anlatan Prof. Dr. Sökmen, şunları kaydetti:''Şirket, hücre kültürü teknikleriyle, bu değerli bitkisel doğal ürünü üretti. Artık salep orkideleri ve hedef ürün salep dokusu biyoteknolojik olarak üretilebilmektedir. Yok olma riski nedeniyle bu değerli doğal ürünün ihracatında karşılaşılan sınırlamalar ve kısıtlamalar da ortadan kalkacaktır. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, tekno girişim sermayesi desteğiyle başlayan ve sürdürülen AR-GE çalışmalarının sonucunda, doğada çimlenme kabiliyetleri çok düşük olan çeşitli salep türlerine ait tohumlar, özel olarak hazırlanan besi ortamlarında yüksek oranda çimlendirildi''
Çimlendirilen tohumlardan yeni bitkiler oluşturulduğunu söyleyen Prof. Dr. Atalay Sökmen, ''Çimlendirilen tohumlardan özel yapılar ile yeni bitkiler oluşturuldu ve toprak koşullarına adapte edildi. Doku kültürleri oluşturuldu ve içerikleri araştırıldı. Özel kaplama malzemeleriyle kaplanarak sentetik tohumlar oluşturuldu. Sentetik tohumların besi ortamlarında, toprakta ve tarla koşullarında çimlenebilme kabiliyetleri ve bu koşullara adaptasyonları gerçekleştirildi'' diye konuştu.
Kayıtlar
0 yorum:
Yorum Gönder